Bremen

Mahnmal ‘Vernichtung durch Arbeit’ bij de onderzeebootbunker Valentin

“Het enige gevaar dat mij tijdens de oorlog werkelijk angst aanjoeg, waren de U-boten” – Winston Churchill

Duitse U-boot

“Engeland is Duitslands belangrijkste vijand in deze oorlog. Haar meest zwakke punt is de overzeese handel. Het hoofddoel van onze maritieme strategie is het koopvaardijschip, niet slechts dat van de vijand maar elk koopvaardijschip dat ter ondersteuning van de vijandelijke oorlogseconomie de zeeën bevaart. Wij kunnen met vertrouwen militaire successen verwachten indien wij de Britse zeeverbindingen daar aanvallen waar ze het meest kwetsbaar zijn en dat met de grootste onbarmhartigheid. Het uiteindelijke doel van dergelijke aanvallen is het tot volkomen stilstand brengen van de Engelse in- en uitvoer.”
Marinestaf
Memorandum
Berlijn, 15 oktober 1939″

Naam op de kaart

Bremen

Locatie

Bunker Valentin, Rekumer Siel aan de Weser

Korte beschrijving

De 'Slag om de Atlantische Oceaan' is de strijd van 1939 tot 1945 tussen de Duitse Kriegsmarine en de geallieerde vloot. Tijdens deze langstdurende militaire campagne van de Tweede Wereldoorlog probeerden de Duitsers vooral met onderzeeboten de maritieme aanvoerlijnen van hun tegenstanders af te snijden. De Duitsers bedachten 'Operatie Paukenschlag' om de Amerikaanse kustvaart te treffen. Dit was een zeer succesvolle militaire operatie die enorme verliezen toebracht aan de koopvaardij met 5000 doden en 609 gekelderde schepen. Zevenenvijftig U-boten had Duitsland in 1939 en in de jaren erna zouden er meer dan duizend bijkomen. Uiteindelijk werd driekwart tot zinken gebracht. Zie onder Bronnen: de link 'Slag om de Atlantische Oceaan' De U-boten werden geproduceerd in enorme gebouwen, zoals de onderzeebootbunker Valentin, gelegen in de huidige wijk Rekum aan de Weser in Bremen. De bunker werd gebouwd van 1943 tot maart 1945. Duizenden dwangarbeiders kwamen tijdens de bouw om het leven. Op het eind van de oorlog werd Valentin ook zwaar gebombardeerd. Uiteindelijk is vanuit Valentin geen enkele U-boot te water gegaan. Zie onder Bronnen: de link 'U-Boot-Bunker Valentin'

Instapsituatie

De onderzeebootbunker 'Valentin' De vroegere bunker voor onderzeeërs 'Valentin' is momenteel de op één na grootste bovengrondse bunker van Europa. Het is het zichtbaarste overblijfsel van drie grote nationaalsocialistische bewapeningsprojecten, die sinds het midden van de jaren 1930 de oorspronkelijke landbouwregio's volkomen veranderden. Al in 1935 begon de Wirtschaftliche Forschungsgesellschaft mbH (Wifo), een schijnfirma van het toenmalige Ministerie van Economie, tussen Farge en Neuenkirchen met de bouw van een ondergrondse opslagplaats voor brandstof. In de onmiddellijke nabijheid liet de Kriegsmarine vanaf 1938 andere brandstofbunkers bouwen. Beide complexen dienden als voorbereiding op de oorlog. Vanaf midden 1943 werden de aanwezige infrastructuur en de arbeiderskampen gebruikt voor het project 'Onderzeebootbunker Valentin'. Tot wel 10000 dwangarbeiders werkten dag en nacht onder hoogspanning op de reusachtige bouwplaats: burgerlijke dwangarbeiders uit Oost- en West-Europa, krijgsgevangenen uit de Sovjet-Unie, Italiaanse militaire geïnterneerden, gevangenen uit concentratiekampen en bewoners van een werkopvoedingskamp van de Gestapo in Bremen. Van de projecten voor tankopslagplaatsen uit de jaren '30, de reusachtige bouwplaats van de onderzeebootbunker en de kampen is niet veel meer te zien. Alleen de bunker staat er nog, als onmiskenbaar teken van de nationaalsocialistische oorlogsmachine. Zie voor de geschiedenis van Bunker Valentin onder Bronnen: de link 'Denkort-Bunker-Valentin'

Bronnen

  • educatief 'Slag om de Atlantische Oceaan'
  • educatief U-Boot-Bunker Valentin'
  • educatief 'In 5 fasen: de Slag om de Atlantische Oceaan'
  • educatief 'Denkort-Bunker-Valentin'
  • educatief 'Video bunker Valentin'
  • educatief 'Vernichtung durch Arbeit'
  • educatief 'Nederlands Ereveld Osterholz'
  • educatief 'Monument Atlantische Konvooien'
  • educatief 'Hoe Oranje worstelt met het Wk in Qatar'
  • educatief 'Over solidariteit gesproken'
  • educatief 'Wie solidariteit het meest nodig heeft, krijgt ze het minst'
  • educatief 'Voeg je eigen definitie van solidariteit toe'
  • educatief Lesmateriaal Terug naar Westerbork
  • recreatief Bremen ontdekken

Herdenken en overdenken

  • Herdenken: Bij bunker Valentin staat een gedenkzuil van kunstenaar Franz Stein. Zie onder Bronnen: de link 'Vernichtung durch Arbeit'
  • Herdenken: Op de begraafplaats Osterholzer Friedhof in Bremen-Osterholz is een Nederlands ereveld met 170 oorlogsgraven uit de Tweede Wereldoorlog en een monument met 63 namen van andere Nederlandse oorlogsslachtoffers. De meesten van hen waren dwangarbeiders die omkwamen bij bombardementen. Zie onder Bronnen: de link 'Nederlands Ereveld Osterholz'
  • Herdenken: Er zijn veel monumenten ter nagedachtenis aan de Slag om de Atlantische Oceaan. Zoals het 'Monument Atlantische Konvooien'. Zie onder Bronnen: de link 'Monument Atlantische Konvooien'
  • Overdenken: Bij de bouw van bunker Valentin vielen veel slachtoffers onder de dwangarbeiders. Dat is nu meer dan 75 jaar geleden en in oorlogsomstandigheden. In Qatar zijn, bij de bouw van voetbalstadions voor het WK, de afgelopen jaren meer dan 6000 dodelijke slachtoffers gevallen. Veel landen en hun teams verklaren zich, via acties tijdens wedstrijden in de voorronde, solidair met het lot van de huidige 'dwangarbeiders'. Wat vind jij? Gaan die acties ver genoeg? Of moeten we boycotten? Zie voor meer informatie de link: 'Hoe Oranje worstelt met het Wk in Qatar'
  • Overdenken: Solidair met de 'gastarbeiders' in Qatar? Solidariteit, zoals het ook gevraagd wordt van 'nieuwkomers' in ons land, kent vele gezichten. Wat is voor jou solidariteit? Zie onder Bronnen: de links 'Over solidariteit gesproken' en 'Wie solidariteit het meest nodig heeft, krijgt ze het minst'

Activiteiten

  • educatief - Bekijk 'Video Bunker Valentin'. Zie de link met die naam onder Bronnen
  • educatief - Bezoek (het monument van) bunker Valentin, Rekumer Siel 28777 Bremen. Ligt ongeveer 30 km buiten de route
  • educatief - Bezoek het Osterholzer Friedhof aan de Osterholzer Heerstrasze 32-34 in Bremen
  • educatief - Lees het boek 'Konvooi door het ijs' van William Geroux. Zie onder Bronnen: de link 'Monument Atlantische Konvooien'
  • educatief - Lees het artikel over de worsteling van Oranje met het WK in Qatar. Zie onder Bronnen: de link 'Hoe Oranje worstelt met het Wk in Qatar'
  • educatief - Bekijk de definities van solidariteit en voeg je eigen definitie toe. Zie onder Bronnen: de link 'Voeg je eigen definitie van solidariteit toe'
  • educatief - Bekijk een of meerdere onderwerpen, die jou aanspreken, uit het Lesmateriaal van de Stichting Terug naar Westerbork. En neem deel aan activiteiten die worden voorgesteld. Zie onder Bronnen: de link 'Lesmateriaal Terug naar Westerbork'
  • recreatief Recreatieve activiteiten in Bremen: zie onder Bronnen de link 'Bremen ontdekken'