Bunde

Bunde

Neuschanzer Strasze Bunde, Am Bahnhof 8 Bunde, Neue Strasze 15 Weener

Jakob de Jonge uit Weener bij Bunde was een Duitse burger van Joodse afkomst die als ondernemer met beide benen in de maatschappij stond en zijn verantwoordelijkheden kende. Toch werd hij tot tweemaal toe door de Nazi's gearresteerd vanwege zijn Joodse afkomst. De familie De Jonge komt oorspronkelijk uit Weener, vlak over de grens met Groningen. Jakob had daar een machinehandel. Het werd in de aanloop naar de oorlog steeds moeilijker voor Joodse ondernemers. Jakob zat zelfs een tijd in concentratiekamp Börgermoor, waar hij vreselijk is gemarteld. Toen hij weer naar huis mocht, heeft hij zijn oudste zoon aangeraden om naar Groningen te gaan. Dat leek hem veiliger. Als Heini op 20 augustus 1942 opgeroepen wordt om zich te melden voor vertrek naar kamp Westerbork, besluit Jakob met zijn gezin onder te duiken in Friesland. Jakob's dochter Ruth gaat niet mee, zij trekt met valse identiteitspapieren in bij het gezin Van den Helm in de Beetgumerstraat in Leeuwarden. Ruth heeft geen uitgesproken Joods uiterlijk en heet nu Annie Klarendijk. Ze is voor de duvel niet bang. Nicht Friedi: ,,Ruth was onverschrokken. En vergeet niet: ze sprak Duits.’’ Krijn van den Helm schakelt Ruth in bij zijn verzetswerk voor de Knokploeg (KP). Zie onder Bronnen: de link 'Verhaal over Ruth de Jonge'.

Net voorbij Bunde bereik je de plaats Weener, de geboorteplaats van de in 1874 geboren joodse Jakob de Jonge. Jakob heeft veel belangstelling voor techniek en opent in Weener een werkplaats voor fiets-, naai- en landbouwmachines. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak meldde hij zich aan bij het leger, hij zag het als zijn plicht om het vaderland(Duitsland) te dienen en ontving hiervoor een eremedaille. Een aantal jaar na zijn terugkomst van het front verkrijgt hij het dealerschap voor auto's en motoren en heeft hij in de hele regio veel klanten. De niet-Joodse klanten zorgen ervoor dat Jakob geen slachtoffer werd van het antisemitisme. Tot in 1933 de NSDAP aan de macht kwam, toen werd ook familie De Jonge slachtoffer van bedreigingen en pesterijen. Op 28 juli 1933 werd Jakob opgepakt wegens schadelijke zakelijke handelingen tegenover het Duitse volk en werd hij overgebracht naar kamp Börgermeer. Hier wachtte hem vreselijke mishandelingen in barak 11 (zie bronnen: Gevangen in het Veen). In juni 1934 werd Jakob vrijgelaten om tijdens de Kristallnacht van 1938 opnieuw te worden gearresteerd. Dit keer belandt hij voor korte tijd in concentratiekamp Sachsenhausen. Vijf dagen na zijn arrestatie werd hij alweer vrijgelaten. Na deze arrestatie emigreert Jakob samen met zijn gezin naar Leeuwarden. Om niet te worden gedeporteerd moest de familie in 1942 in Heereveen en later in IJlst onderduiken. Zijn dochter, Ruth (Roet) de Jonge, is tijdens de onderduikperiode nauw betrokken bij verzetsheld Krijn van der Helm. Het hele gezin overleeft de Tweede Wereldoorlog en Jakob wil na al deze verschrikkingen niet meer terug naar Duitsland. Aan een vriend schrijft hij in september 1946: 'Ik lijd erg onder de gevolgen van drie jaar onderduiktijd en ben voor de huisarts een proefkonijn. Het lukt hem niet meer me bij elkaar te rapen, ik ben te oud en mijn binnenste organen hebben flink geleden'. Ruim een half jaar later, juni 1947, overlijdt Jakob op 73-jarige leeftijd.

• educatief Oorlogsmonument Bunde
• educatief Briefjes deportatietreinen
• educatief Herdenkingszuil Bunde
• educatief Podcast over Ruth de Jonge
• educatief Verhaal over Ruth de Jonge
• educatief Monument Synagoge Weener
• educatief Lesmateriaal Terug naar Westerbork
• educatief De keuze
• educatief 'Etnisch profileren'
• educatief 'Handboek'
• recreatief Veentour Landschaftsschutzgebiet Wymeer
• recreatief Dollartmuseum Bunde
• recreatief Ontdek Bunde

• Herdenking: In Bunde staat een oorlogsmonument. Dit monument herdenkt de inwoners van Bunde die zijn omgekomen of vermist in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. (zie bronnen: Oorlogsmonument Bunde)
• Herdenking: Op verschillende stations langs de "route van de achtervolging" staan herdenkingszuilen. In Bunde staat ook zo'n herdenkingszuil. Op deze herdenkingszuilen staan verhalen van mensen die zijn vervolgd en gedeporteerd. (zie bronnen: Herdenkingszuil Bunde)
• Overdenken: Veel overlevenden van de Holocaust spreken na terugkomst nooit meer over de verschrikkingen die ze hebben doorgemaakt. Edith Eger, psycholoog, doet dit wel en beschrijft haar in het boek De Keuze, haar oorlogsherinneringen. (zie bronnen: De keuze)
• Overdenken: Jakob de Jonge uit Weener bij Bunde was een Duitse burger van Joodse afkomst die als ondernemer volledig participeerde in de maatschappij en zijn verantwoordelijkheden kende. Toch werd hij tot tweemaal toe door de Nazi's gearresteerd vanwege zijn Joodse afkomst. Ook in onze huidige - democratische, vrije en op gelijkwaardigheid gerichte - samenleving ontkomen we niet aan het maken van etnisch onderscheid. Zie onder Bronnen: de link 'Etnisch profileren'

• educatief Lees (delen uit) het 'Handboek met maatregelen en voorbeelden om etnisch profileren te bestrijden.' Zie onder Bronnen: de link 'Handboek'
• educatief Schrijf zelf een briefje naar jouw dierbaren. Zet hierin wat je jouw dierbaren graag nog wilt vertellen. Denk bijvoorbeeld aan wat je voor ze voelt, wat ze nog moeten weten of waar je nu bent. Probeer tijdens het schrijven van dit briefje bewust te zijn van de positieve dingen in je leven.
• educatief Vraag 'De keuze' voor je verjaardag. Zie onder Bronnen; de link 'De keuze'
• educatief Zoek 'Stolpersteine' in de buurt van Bunde. Zie onder Bronnen: de link 'Herdenkingszuil Bunde'
• educatief Bekijk een of meerdere onderwerpen, die jou aanspreken, uit het Lesmateriaal van de Stichting Terug naar Westerbork. En neem deel aan activiteiten die worden voorgesteld. Zie onder Bronnen: de link 'Lesmateriaal Terug naar Westerbork'
• recreatief Breng een bezoek aan het Dollartmuseum in Bunde. Hier kom je meer te weten over de geschiedenis van de Dollart, de ondergelopen stad Torum en de dijkaanleg. (zie bronnen: Dollartmuseum Bunde
• recreatief In de omgeving van Bunde vind je het natuurgebied Wymeer. Tijdens een veentour kun je meer te weten komen over het land, het werk van de veensoldaten en de inheemse plant- en diersoorten van het natuurgebied.(zie bronnen: Veentour Landschaftsschutzgebiet Wymeer)
• recreatief Meer recreatieve activiteiten in Bunde: zie onder Bronnen de link 'Ontdek Bunde'